2025/11/11

Mediterraneo ekialdera bidaia II - Viaje al Levante mediterráneo II (Herp trip)

Apirilak 88 de abril

Hermon mendira bidean, Hula Natura Erreserbatik pasa ginen. Erreserba horretako altxorra, 50 urtetik gora desagertuta egon ondoren, 2011n berriz aurkitu zuten anfibio espezie bat da: Latonia nigriventer. Logikoa den bezala, espezie hau oso babestua dago, eta ezin da erreserba gauez bisitatu. Guk bisita azkar bat egin genuen egunez, ingurua ezagutzeko besterik ez. 

De camino al monte Hermón, pasamos por la Reserva Natural de Hula. El tesoro de esta reserva es una especie de anfibio que, tras haber desaparecido durante más de 50 años, fue redescubierta en 2011: Latonia nigriventer. Como es lógico, esta especie está muy protegida, y no se puede visitar la reserva de noche. Nosotros hicimos una visita rápida durante el día, solo para conocer el entorno.

Koipua / Coipú (Myocastor coypus)

Koipua / Coipú (Myocastor coypus)



Koipua / Coipú (Myocastor coypus)
Balkanetako apoarmatua / Galápago de los Balcanes (Mauremys rivulata)
Mangosta arrunta / Meloncillo (Herpestes ichneumon)
Latonia nigriventer-en kartel informatiboa / Cartel informativo de Latonia nigriventer
Hortik Hermon mendira abiatu ginen. Toki oso interesgarria da espezie berezi batzuk aurkitzen direlako bertan, baina garaiera altukoa izanik, garai aldetik goizegi zen. Elurra eta tenperatura baxuegiak eukitzeko boleto guztiak genituen. Eguraldi iragarpenak ere hori baieztatzen zigun, baina hala ere, probatzea erabaki genuen. Puntaraino igo ginen, Libanoko sugegorriaren (Montivipera bormuelleri) topaleku onenera, baina ez geneukan zer eginik. Elurtuta zegoen, hotz gehiegi egiten zuen, eta militarrek ez ziguten toki onenera pasatzen utzi gainera. 

Desde allí nos dirigimos al monte Hermón. Es un lugar muy interesante porque se pueden encontrar especies especiales, pero, al ser una altitud elevada, era demasiado pronto en la temporada. Teníamos todos los boletos para encontrarnos con nieve y bajas temperaturas. El pronóstico del tiempo también lo confirmaba, pero aun así decidimos intentarlo. Subimos hasta el punto más adecuado para encontrar la víbora del Líbano (Montivipera bornmuelleri), pero no había nada que hacer. Estaba nevado, hacía demasiado frío, y además los militares no nos permitieron acceder al mejor lugar.

Hermon mendira igotzen / Subiendo al monte Hermon
Hermon mendia / Monte Hermón
Elurra, haizea eta hotza, sugegorria aurkitzeko baldintza ezin hobeak, ja ja ja / Nieve, viento y frío, condiciones inmejorables para encontrar la víbora, ja ja ja
Denborarik galdu gabe, metro batzuk beherago jeitsi ginen, eta zorionez, bertako beste espezie interesgari batzuk aurkitu genituen: Ophisops elegans, Lacerta media, Phoenicolacerta laevis, Ptyodactylus puiseuxi, Testudo graeca, eta baita Mediodactylus amictopholis geko endemikoa ere. Elaphe druzei eta Zamenis hohenackeri ikustea ere brutala izango litzake, baina ezin.

Sin perder tiempo, descendimos unos metros, y afortunadamente encontramos otras especies interesantes de la zona: Ophisops elegans, Lacerta media, Phoenicolacerta laevis, Ptyodactylus puiseuxi, Testudo graeca, e incluso el gecko endémico Mediodactylus amictopholis. Ver Elaphe druzei y Zamenis hohenackeri también habría sido impresionante, pero no fue posible.

Suge-begi sugandila / Lagartija de osos de serpiente (Ophisops elegans)
Lacerta media

Lacerta media, gaztea / juvenil

Dortoka greziarra / Tortuga mora (Testudo graeca)

Ptyodactylus puiseuxi
Rafa muysexi
Hermon mendiaren magalean / En las faldas del monte Hermon (2. 📷 Aritz Ibarzabal)
Sugandila libanotarra / Lagartija libanés (Phoenicolacerta laevis)


Mediodactylus amictopholis

Mediodactylus amictopholis
Granada zaharrak / Granadas antiguas
Lotarako Gilboa mendira bueltatu ginen. Buelta txiki bat eman genuen gauez, baina ez zegoen aktibitate askorik. Aipagarriena, txakal batzuekin izandako esperientzia izan zen. Aritz eta ni zelai baten erdian geundela, gure inguruan izan genituen, uluka, gertu-gertu.

Para dormir regresamos al monte Gilboa. Por la noche dimos un pequeño paseo, pero no había mucha actividad. Lo más destacable fue la experiencia con algunos chacales. Aritz y yo estábamos en medio de un prado, y los tuvimos cerca, aullando a nuestro alrededor.

Kameleoi arrunta / Camaleón común (Chamaeleo chamaeleon)

Apirilak 99 de abril

Esnatu eta narrastiak bilatzeari ekin genion. Espezie arruntenez gain, Echis coloratus dezente ikusi genituen.

Despertamos y comenzamos a buscar reptiles. Además de las especies más comunes, vimos bastantes Echis coloratus.

Zerra-ezkatadun sugegorri palestinarra / Víbora de escamas aserradas palestina (Echis coloratus)


Musker sugekara / Lagarto de cristal (Pseudopus apodus)

Arratsalderako Tel Aviv ingurura gertutatu ginen. Guy Fernandes-ekin geratuta geunden, gure zaletasun berdina duen bertako batekin. Sugegorri palestinarra (Daboia palaestinae) aurkitzea zen gure helburu nagusia. Momentuz ez genuen zorterik izan espezie horrekin, baina beste batzuk aurkitu genituen.

Por la tarde nos acercamos a los alrededores de Tel Aviv. Habíamos quedado con Guy Fernandes, un local que comparte nuestra misma afición. Nuestro principal objetivo era encontrar la víbora palestina (Daboia palaestinae). De momento seguíamos sin tener suerte con esa especie, pero encontramos otras.

Zigor-suge beltza, gaztea / Culebra látigo negra, juvenil (Dolichophis jugularis)

Rafa, barrabaskeriak egiten / Rafa, haciendo de las suyas (📷 Aritz Ibarzabal)
Musker sugekara / Lagarto de cristal (Pseudopus apodus)

Gauez bai ordea. Iluntzen hasi orduko lehen sugegorri palestinarra (Daboia Papaestinae) aurkitu genuen. Bazen ordua! Bidaiko helburu nagusienetako bat. Guy-k ondo zekien non bilatu. Denbora gutxira bigarren bat ere aurkitu genuen, ale gazte bat.

Por la noche sí tuvimos éxito. Nada más empezar a anochecer, encontramos la primera víbora palestina (Daboia palaestinae). ¡Ya era hora! Uno de los principales objetivos del viaje. Guy sabía perfectamente dónde buscar. Poco después encontramos una segunda, un ejemplar joven.

Sugegorri palestinarra / Víbora palestina (Daboia palaestinae)



David eta ni, oso pozik, helburu handienetariko bat lortuta / David y yo, muy contentos, con uno de los grandes objetivos conseguido (📷 Aritz Ibarzabal)

Sugegorri palestinarra / Víbora palestina (Daboia palaestinae)

Apirilak 1010 de abril

Apairilaren 10a Rafa eta Daviden azken eguna zen eta eguerdirako aireportuan egon behar ziren. Handik gertu, pare bat putzu bisitatu genituen. Beste espezie batzuez gain, Ommatotriton vittatus-aren larbak aurkitu genituen, orain arte ikusi gabeko espeziea. Heldurik ez ordea.

El 10 de abril era el último día de Rafa y David, y debían estar en el aeropuerto al mediodía. Cerca de allí visitamos un par de charcos. Además de otras especies, encontramos larvas de Ommatotriton vittatus, una especie que no habíamos visto hasta ahora. Eso sí, ningún ejemplar adulto.

Hegoaldeko uhandre marradunaren larba / Larva de tritón de banda meridional (Ommatotriton vittatus)
Teseladun sugea / Culebra teselada (Natrix tessellata)

Triops sp.
David eta Rafa agurtzeko unea / Momento de despedirnos de David y Rafa

David eta Rafa aireportuan utzi genituen, pena handiz egia esan, beraiek gabe hurrengo egunak ez zirelako berdinak izango. 3 egun gehiago gelditzen zitzaizkigun guri. Gure intentzioa desertura bueltatzea zen, bidaiko lehen egunetan ikustea lortu ez genituen espezie batzuk arkitzeko asmoekin, baina eguraldiak gure asmoak zapuztu zikigun. Izugarrizko denboralea egon zen, hegoaldean batez ere, uholdeak ere izateraino. Nork esango zigun ezingo ginela basamortura bueltatu uholde batzuen erruz...

Dejamos a David y Rafa en el aeropuerto, con mucha pena, porque los días siguientes no serían lo mismo sin ellos. Nos quedaban tres días más a nosotros. Nuestra intención era volver al desierto, con el objetivo de ver algunas especies que no habíamos conseguido observar en los primeros días del viaje, pero la meteorología frustró nuestros planes. Hubo un temporal enorme, sobre todo en el sur, incluso con inundaciones. ¿Quién nos iba a decir que no podríamos regresar al desierto por culpa de unas lluvias…?

Planak aldatzea tokatu zitzaigun. Desertuko espezie ugari ikusteko aukerarik gabe gelditu ginen, baina pixka bat konpentsatzeko sikiera, eremu mediterranearrean ikusi gabeko batzuk bilatzen saiatuko ginen. Harea-boa (Eryx jaculus) eta Micrelaps muelleri esaterako. Guy-k pare bat toki gomendatu zizkigun, Tel Aviv-etik iparralderantz, eta haruntz joan ginen. Aipaturiko 2 espezietako bat ere ez genuen ikusi arratsalde horretan, baina beste espezie mordo bat bai. Aipagarriena orain arte ikusi gabe geneukan Eumeces schneideri. Rafari ilusio gehien egiten zionetariko bat zen, eta zer eta bera aireportuan utzi bezain laster aurkitu behar... 

Tuvimos que cambiar los planes. Nos quedamos sin la oportunidad de ver muchas especies del desierto, pero, para compensar un poco, intentaríamos buscar algunas que no habíamos visto en la zona mediterránea. Por ejemplo, la boa de arena (Eryx jaculus) y Micrelaps muelleri. Guy nos recomendó un par de lugares al norte de Tel Aviv, y nos dirigimos hacia allí. Esa tarde no vimos ninguna de las dos especies mencionadas, pero sí muchas otras. Lo más destacado fue Eumeces schneideri, que no habíamos visto hasta entonces. Era una de las especies que más ilusión le hacía a Rafa, y, tuvo que salir justo después de dejarlo en el aeropuerto...

Badator ekaitza / Se avecina tormenta
Schneider eskinkoa / Escinco naranja de Schneider (Eumeces schneideri)

Ekialdeko Montpellierko sugea / Culebra bastarda oriental (Malpolon insignitus)

Zigor-suge beltza / Culebra látigo negra (Dolichophis jugularis)

Euriak gure planak zapuztu zituen, baina bazuen bere alde ona ere; Ekialde Hurbileko arrabio (Salamandra infraimmaculata) helduak ikusteko aukera izan genezakeen. Gauez, beste alternatiba hobeagorik ez geneukanez, egun batzuk lehenago egondako lekura bueltatu ginen arrabio bila. Eta asmatu genuen. Basoa arrabioz beteta zegoen. Gure arrabioekin alderatuta, dezente handiagoak dira arrabio hauek. 

La lluvia frustró nuestros planes, pero también tenía su lado positivo: nos dio la oportunidad de ver adultos de Salamandra infraimmaculata. Por la noche, sin una alternativa mejor, regresamos al lugar donde habíamos estado unos días antes para buscar las salamandras. Y acertamos. El bosque estaba lleno de ellas. Comparadas con las nuestras, estas salamandras son bastante más grandes.

Teseladun sugea / Culebra teselada (Natrix tessellata)
Ekialde Hurbileko arrabioa / Salamandra del Cercano Oriente (Salamandra infraimmaculata)



Tamaina ederra daukate arrabio hauek / Estas salamandras tienen un buen tamaño

Apirilak 1111 de abril

Egun berria, saiakera berria; aurreko eguneko toki berdinera bueltatu ginen. Toki oso ona zen, narrastientzat habitat oso aproposa. Narrasti pila bat ikusi genituen: Malpolon insignitus, Dolichophis jugularis, Platyceps collaris, Eumeces muelleri, Chalcides guentheri, Chalcides ocellatus, Trachylepis vittata, Hemidactylus turcicus, Testudo graeca eta azkenean, desiatzen geunden harea-boa (Eryx jaculus) ere! Narrastiez gain Ommatotriton vittatus uhandrea ere aurkitu genuen, indibiduo heldua, baina lehorreko fasean.

Nuevo día, nuevo intento; regresamos al mismo lugar del día anterior. Era un sitio muy bueno, un hábitat ideal para los reptiles. Vimos un montón de ellos: Malpolon insignitus, Dolichophis jugularis, Platyceps collaris, Eumeces muelleri, Chalcides guentheri, Chalcides ocellatus, Trachylepis vittata, Hemidactylus turcicus, Testudo graeca y, por fin, la esperada boa de arena (Eryx jaculus) también apareció. Además de los reptiles, encontramos un adulto de Ommatotriton vittatus, aunque en su fase terrestre.

Zigor-suge beltza / Culebra látigo negra (Dolichophis jugularis)


Harea-boa / Boa jabalina (Eryx jaculus)

Hegoaldeko uhandre marraduna, lurreko fasean / Tritón de banda meridional, en fase terrestre (Ommatotriton vittatus)

Iluntzerako Berekhat Ya´ar Natura Erreserbara joan ginen. Ptyodactylus guttatus, Chamaeleo chamaeleon, Hyla savignyi eta Pelophylax bedriagae ikusi genituen. Azken 2 hauetako hainbat ale, zulo baten harrapatuta zeuden.

Al anochecer nos dirigimos a la Reserva Natural Berekhat Ya´ar. Vimos Ptyodactylus guttatus, Chamaeleo chamaeleon, Hyla savignyi y Pelophylax bedriagae. Varios ejemplares de estas dos últimas especies estaban atrapados en un agujero.

Berekhat Ya´ar Natura Erreserba / Reserva Natural Berekhat Ya´ar
Aritz, zuloan harrapatutako igelak ateratzen / Aritz, sacando ranas atrapadas en el hoyo
Zulotik ateratako Savigny zuhaitz-igelak eta ekialdeko ur-igelak / Ranitas de Savigny y ranas verdes de Levante sacadas del hoyo (Hyla savignyi Pelophylax bedriagae)

Kameleoi arrunta, lotan / Camaleón común, durmiendo (Chamaeleo chamaeleon)

Apirilak 12 / 12 de abril

Gauez euria bota ta bota ibili zen. Gaueko ordu txikitan esnatu ginen, kanpin-denda erdi jausita eta urak hartuta zegoela. Ahal genuen bezela jaso, eta kotxean egin behar izan genuen lo. Goizean, Micrelaps muelleri aurkitzeko intentzioekin, Guy-k pasa zigun beste puntu batera joan ginen. Eguraldiak ordea ez zigun atsedenik eman. Denbora askoan kotxean ezin irtenda egon ondoren, euritarako pontxoa ipini eta saiakera bat egitera irten nintzen. Eumeces schneideriTrachylepis vittata eta Chalcides ocellatus ikusi nituen harri azpian, baina berehala bueltatu behar izan nintzen kotxera, mela-mela eginda, eta Micrelaps muelleririk aurkitu gabe.

Por la noche llovió sin parar. Nos despertamos durante la noche con la tienda de campaña medio caída y anegada de agua. La recogimos lo mejor que pudimos y tuvimos que dormir en el coche. A la mañana, con la intención de buscar Micrelaps muelleri, fuimos a otro punto que nos pasó Guy. Sin embargo, el tiempo no nos dio tregua. Tras mucho tiempo esperando en el coche sin poder salir, me puse el poncho y salí a hacer un intento rápido. Vi Eumeces schneideri, Trachylepis vittata y Chalcides ocellatus bajo las piedras, pero tuve que regresar rápidamente al coche, totalmente empapado, sin haber encontrado ningún Micrelaps muelleri.


Bustita, goitik behera / Mojado de arriba a abajo (2. 📷 Aritz Ibarzabal)
Euritan dantzan, euritan dantzan... / Bailando bajo la lluvia (📷 Aritz Ibarzabal)

Inpotentzia handia sentitzen genuen, bidaiko azken eguna zelako eta euri zaparradarekin ezin genuelako askorik egin. Arratsaldean ordea egoera guztiz aldatu zen. Guyk idatzi zigun, aurreko egunean harea-boa handi bat ikusi zuela eta ea inguru hartara joan nahi genuen. Zalantzarik gabe berarengana hurbildu ginen, Tel-Aviv hegoaldera, azken atsaldea igarotzera, eta a zer nolako bidaia amaiera! Iritsi ginenerako euria geratu egin zen eta Guy-k txapa batzuk altxatzera eraman gintuen. Zorioneko txapak! Platyceps collaris, sugegorri palestinarra (Daboia palaestinae), zigor-suge beltza (Dolichophis jugularis) eta ekialdeko Montpellierko suge (Malpolon insignitus) erraldoi bat aurkitu genituen txapa multzo beraren azpian. Ondoren, aurreko egunean Guy-k harea-boa ikusi zuen txapa jaso genuen, eta bat ez, bi harea-boa (Eryx jaculus) zeuden, bietako bat nahiko handia gainera. Baita Platyceps collaris bat ere. Bidaia amaitzeko modu aparta! Handik Tel-Aviv-era joan ginen, azken gaua apartamentu batean igarotzeko. Hurrengo goizean hegazkina hartu eta etxera bueltatzeko ordua iritsi zen. 

Sentíamos una gran impotencia, porque era el último día del viaje y con la lluvia no podíamos hacer apenas nada. Sin embargo, por la tarde la situación cambió por completo. Guy nos escribió diciendo que el día anterior había visto una gran boa de arena y nos preguntaba si queríamos acercarnos a ese lugar. Sin duda nos dirigimos hacia él, al sur de Tel Aviv, para pasar la última tarde, ¡y qué manera de acabar el viaje! Cuando llegamos, la lluvia había cesado y Guy nos llevó a levantar unas placas. ¡Placas afortunadas! Bajo el mismo conjunto de placas encontramos Platyceps collarisDaboia palaestinaeDolichophis jugularis y una enorme Malpolon insignitus. Después, levantamos la placa donde Guy había visto la boa de arena el día anterior, ¡y no había una, sino dos Eryx jaculus, una de ellas bastante grande! También había un Platyceps collaris. ¡Una forma espectacular de terminar el viaje! Desde allí nos dirigimos a Tel Aviv, para pasar la última noche en un apartamento. A la mañana siguiente llegó la hora de tomar el avión y regresar a casa.

Zeru iluna / Cielo oscuro
Ekialdeko Montpellierko sugea / Culebra bastarda oriental (Malpolon insignitus)


Sugegorri palestinarra, mudatzear / Víbora palestina, a punto de mudar (Daboia palaestinae)

Zigor-suge beltza / Culebra látigo negra (Dolichophis jugularis)
Harea-boa / Boa jabalina (Eryx jaculus)


Harea-boa / Boa jabalina (Eryx jaculus)

Epilogoa / Epílogo

Oso pozik bueltatu ginen, espezie interesgarri mordoa ikusita. Bidaia perfektua izateko espezie ugari falta izan zitzaizkigun, baina izandako baldintzekin ezin genuen gehiago eskatu. Basamortuan utzi genituen ikusi gabeko espezie asko eta Hermon mendian ere beste batzuk, garai aldetik goizegi izateagatik eta eguraldiak ere ez zigulako lagundu. Bukatzeko, bidaia aurrera ateratzen lagundu ziguten guztiei eskerrak ematen dizkiet. Aviad Bar, Guy Fernandes eta Aviv Etzioni, han emandako laguntzagatik, Gabri Martínez eta Budi Rebollori, bidaiaren aurretik emandako informazio eta aholkuengatik, eta nola ez, bidaia nirekin partekatu duten 4 kideei.

Volvimos muy contentos, habiendo visto un montón de especies interesantes. Faltaron muchas para que el viaje fuera perfecto, pero dadas las condiciones no podíamos pedir más. Dejamos muchas especies sin ver en el desierto, y otras en el monte Hermón, porque era demasiado pronto en la temporada y el clima no nos ayudó. Para terminar, quiero agradecer a todos los que ayudaron a que el viaje saliera adelante. A Aviad Bar, Guy Fernandes y Aviv Etzioni, por la ayuda que nos dieron allí; a Gabri Martínez y Budi Rebollo, por la información y consejos que nos proporcionaron antes del viaje; y, cómo no, a los cuatro compañeros que compartieron esta aventura conmigo.

*Ikusitako anfibio eta narrasti espezieen zerrenda: / Listado de las especies de anfibios y reptiles observadas:

Anfibioak / Anfibios
1Salamandra infraimmaculata4Pelobates syriacus (larbak / larvas)
2Ommatotriton vittatus5Hyla savignyi
3Bufotes viridis6Pelophylax bedriagae
Narrastiak / Reptiles
7Testudo graeca32Ophisops elegans
8Testudo kleinmanni33Eumeces schneideri
9Mauremys rivulata34Ablepharus rupelli
10Trionyx triunguis35Trachylepis vittata
11Ptyodactylus hasselquistii36Chalcides ocellatus
12Ptyodactylus puiseuxi37Chalcides sepsoides
13Ptyodactylus guttatus38Chalcides guentheri
14Hemidactylus turcicus39Pseudopus apodus
15Cyrtopodion scabrum40Typhlops vermicularis
16Mediodactylus kotschyi41Letheobia simoni
17Mediodactylus amictopholis42Eryx jaculus
18Tropiocolotes nattereri43Dolichophis jugularis
19Stenodactylus sthenodactylus44Platyceps collaris
20Stenodactylus petrii45Lytorhynchus diadema
21Stenodactylus doriae46Natrix tessellata
22Trapelus savignii47Eirenis rothi
23Pseudotrapelus aqabensis48Rhynchocalamus melanocephalus
24Laudakia vulgaris49Malpolon insignitus
25Uromastyx aegyptia50Daboia palaestinae
26Uromastyx ornata51Echis coloratus
27Chamaeleo chamaeleon52Cerastes vipera
28Lacerta media53Cerastes gasperettii
29Phoenicolacerta laevis54Cerastes cerastes
30Acanthodactylus boskianus*Varanus griseus (oinatzak / huellas)
31Acanthodactylus scutellatus*Psammophis schokari (muda)

Beste bat arte! ¡Hasta otra!

iruzkinik ez:

Argitaratu iruzkina